Ostatnie pół roku przyniosło rewolucję w rozwoju technologii AI – zarówno tych opartych na dużych modelach językowych (ang. Large Language Models – LLM), jak i graficznych. Oczywistym stało się, że wpłyną one na sposób, w jaki poszukujemy informacji, pracujemy i uczymy się.
Chociaż technologie AI są relatywnie nowe, już dziś możemy nieco o nich powiedzieć. Specjaliści i specjalistki nowych technologii zaczęli wdrażać je w swojej pracy i dzielić się spostrzeżeniami co do ich wpływu. Z której strony nie spojrzeć, programy nauczania, metody sprawdzania wiedzy i efektów kształcenia powinny zostać zaktualizowane lub szybko przestaną nadążać za potrzebami rynku. Akademicką dyskusję wokół możliwości nowych technologii opartych na AI w sektorze edukacji rozpoczęliśmy na Uniwersytecie Warszawskim podczas seminarium „AI – szansa czy zagrożenie dla uniwersytetu?”. Wnioski z rekomendacjami dla praktyków edukacji zawarliśmy w raporcie, który znajdziecie na stronie DELab UW.
Najpopularniejsze narzędzia AI – stan na kwiecień 2023
Nie będzie zaskoczeniem, że najpopularniejszym obecnie narzędziem językowym jest stworzony przez firmę OpenAI ChatGPT. Forma chatu pozwala na pozyskiwanie treści poprzez konwersację, z możliwością uszczegółowiania pożądanego wyniku.
Bing chat, przygotowany w ramach partnerstwa Microsoftu i OpenAI, posiada więcej restrykcji względem generowanych treści, ale potrafi przeszukiwać Internet w celu znalezienia informacji, a także podawać w swoim tekście źródła z linkami.
Posiadany przez Microsoft GitHub udostępnia także narzędzie GitHub Copilot, stanowiące asystenta w programowaniu oraz – już wkrótce – w całym procesie developerskim (np. przy pisaniu dokumentacji czy recenzowaniu i testowaniu kodu).
Z kolei w tworzeniu grafik, najlepiej radzi sobie Midjourney, który generuje je na podstawie tekstu, potrafi naśladować style malarskie czy konkretnych twórców/twórczynie. Nie jest to jedyne narzędzie tego typu – rozwijany przez OpenAI Dall-E 2 integrowany jest obecnie z rozwiązaniami typu Bing.
Wciąż trwają prace nad AI tworzącymi muzykę lub inne formy treści, chociaż istnieją już narzędzia tworzące animacje (np. na podstawie zdjęć i dźwięku), takie jak D-iD czy imitujące głosy znanych osób i tworzące deepfake’i.
Korzyści z narzędzi AI
Wstępne badania pokazują, że AI potrafi znacznie podnieść produktywność – zarówno pod względem czasu, jak i jakości. Według wewnętrznego badania GitHub Copilot dostęp do narzędzia przyspieszył czas zadania programistycznego o połowę.
Noy i Zhang (2023) odkryli, że ChatGPT skrócił czas zadań opartych na pisaniu o niemal połowę, równocześnie podnosząc jakość wyników. Wstępne wyniki badań, przedstawionych przez Harry’ego Wanga podczas seminarium Erasmus Research Institute of Management, wskazują, że dostęp do graficznego AI wpłynął pozytywnie na jakość projektów tworzonych przez uczestniczące drużyny. Brynjolfsson i in. (2023) podkreślają pozytywne efekty współpracy z asystentem AI w obsłudze klienta.
Co ciekawe, większość z tych prac udowadnia, że poprawa produktywności dotyczy przede wszystkim osób o niższych umiejętnościach.
AI – niewykrywalny generator treści
Podczas pierwszej fazy dystrybucji narzędzi typu ChatGPT powstały badania sugerujące możliwość precyzyjnego wykrywania tego, czy dany tekst został napisany przez narzędzie typu ChatGPT. Dziś wiemy, że rozwiązania te będą na dłuższą metę zawodne – ostatnie badania (Sadasivan et al., 2023) wskazują, że minimalna ingerencja w tworzone treści niweczy próby wykrycia. Generowane teksty nie wykorzystują wprost istniejących treści, brakuje więc podstaw, by jednoznacznie zakwalifikować daną pracę jako niesamodzielną.
Innym rozwiązaniem jest zostawianie swoistego znaku wodnego. Na razie nie wiadomo, czy narzędzia graficzne, takie jak Midjourney, wprowadzą znaki wodne. Ponieważ mogłyby opierać się na niewidocznej ingerencji w odcienie pojedynczych pikseli, być może pozwoliłyby na utrzymanie możliwości ich wykrycia. Narzędzia potrafią odtwarzać z wysokim podobieństwem istniejące grafiki i zdjęcia objęte prawem autorskim.
Wykorzystanie AI w edukacji
Sprawdzanie wiedzy w świecie, w którym osoby studiujące mają dostęp do narzędzi typu AI, powinno ulec weryfikacji i aktualizacji. Nie chodzi jedynie o ryzyko niesamodzielnej pracy. Nowe narzędzia niosą ze sobą ważne implikacje: wiele zadań pisemnych i programistycznych staje się prostsza dzięki asyście narzędzi typu ChatGPT. Mogą być one wykorzystane, by zautomatyzować część pracy lub by pracę wspierać. W zależności od założeń kursu i jego zamierzonych efektów, wykorzystanie tych narzędzi może być pożądane lub nie.
Efekty zajęć z programowania mogą być lepsze dzięki wsparciu w dokumentacji kodu, jak i przyspieszeniu szukania rozwiązań. Jednak gorsze, jeśli osoby uczestniczące nie będą rozumiały kodu, który implementują i nie zweryfikują wygenerowanych komentarzy.
Wiele kierunków studiów nie ma w programie nauki poprawnego stylistycznie i gramatycznie pisania. Choć dają wiedzę przedmiotową, umiejętność pisania może rzutować na osiągane wyniki – niezależnie od wiedzy i zdolności poprawnego rozumowania. Narzędzia AI mogą rozwiązać ten problem, redagując treść. Problem pojawia się dopiero wówczas, gdy wykorzystywane są, by generować prace za osoby studiujące.
Zmiany w edukacji, uwzględniające wpływ narzędzi AI, mogą obejmować położenie nacisku na wyjaśnianie procesu myślowego, krytyczną analizę treści oraz preferowanie form ustnych zamiast pisemnych. Podstawowe umiejętności osób studiujących mogłyby obejmować radzenie sobie z prostymi problemami (np. typowymi błędami w kodzie) z pomocą nowych narzędzi, które po samym wklejeniu informacji o problemie mogą wskazać jego źródło, wyjaśnić go i wskazać sposób jego rozwiązania.
Podsumowanie
Narzędzia AI mogą podnieść nasze kompetencje w przekazywaniu wiedzy. Podsumowując, najważniejsze rekomendacje, które przedstawiają specjaliści i specjalistki edukacji to:
- Większy nacisk na cel, mniejszy na środki do celu – AI może automatyzować rutynowe czynności, uwalniając czas na główną tematykę kursu i ćwiczenia z rozumienia zagadnień.
- Zauważenie roli AI i określenie warunków, oczekiwań i granic jej zastosowania.
- Wykorzystanie AI jako wsparcia w nauczaniu – coraz więcej aplikacji i serwisów implementuje dopasowane do konkretnych zastosowań narzędzia AI (np. Khan Academy i Duolingo). Narzędzia typu ChatGPT mogą np. odpytywać z zagadnień czy przeprowadzić konwersatorium, tłumacząc zagadnienia i zadając o nie pytania. AI może nam także podpowiedzieć, jak inaczej wytłumaczyć jakieś zagadnienie lub na szybko zaproponować życiowe przykłady tak, by łatwiej je było zrozumieć.
Przeczytaj także: