Historia wykorzystania sztucznej inteligencji (AI) w edukacji sięga lat 60. XX wieku. Od tego czasu jest ona stopniowo integrowana z różnymi aspektami edukacji. W ostatnich latach nastąpił gwałtowny postęp i ulepszenia w tym obszarze – nowoczesne platformy edukacyjne zaczęły dopasowywać się do potrzeb użytkowników, różnego rodzaju narzędzia automatyzują projektowanie i produkcję materiałów edukacyjnych, a głównym źródłem informacji stają się inteligentne chatboty (ChatGPT). Wokół nas zaczynają pojawiać się pierwsze szkolenia stworzone przez AI. Wszystko wskazuje na to, że czeka nas nie ewolucja, ale prawdziwa rewolucja w edukacji, która wywróci do góry nogami dotychczasowe procesy, role i odpowiedzialności. Czy to szansa, czy zagrożenie dla osób zajmujących się edukacją? Co na czeka w najbliższej przyszłości? Czy komputery zaopiekują się naszym rozwojem i karierą? Zacznijmy od początku.
Technologia i sztuczna inteligencja w edukacji. Dołącz do newslettera!
Pierwsze rozwiązania edukacyjne wspierane AI miały na celu pomoc w nauce arytmetyki i umiejętności językowych. Ich ograniczone możliwości sprawiły, że były używane głównie do badań i eksperymentów. Następnie, w latach 70. i 80. opracowano systemy do identyfikowania mocnych i słabych stron uczniów oraz dostarczania informacji zwrotnych i instrukcji.
Lata 90. i początki XXI wieku to pierwsze adaptacyjne systemy uczenia się, których celem była personalizacja nauki poprzez dostosowanie treści i tempa nauczania do umiejętności i potrzeb poszczególnych uczniów.
Z czasem, stopniowo zaczęły pojawiać się coraz bardziej zaawansowane rozwiązania wykorzystujące najnowsze osiągnięcia w uczeniu maszynowym i przetwarzaniu języka naturalnego. Systemy te wykorzystywały algorytmy sztucznej inteligencji, aby zapewnić użytkownikom zindywidualizowaną i inteligentną informację zwrotną oraz wsparcie.
W ostatnich latach obserwujemy dalszy rozwój zaawansowanych spersonalizowanych systemów uczenia się oraz narzędzi automatyzujących proces produkcji materiałów szkoleniowych.
Korzyści z wykorzystania sztucznej inteligencji (AI) w edukacji
Ponieważ sztuczna inteligencja (AI) wciąż ewoluuje, oczekuje się, że będzie odgrywać coraz ważniejszą rolę w kształtowaniu przyszłości edukacji. Ma potencjał, aby znacząco wpłynąć na edukację korporacyjną i akademicką. Główne benefity z jej wykorzystania to:
Skalowalność programów edukacyjnych
Sztuczna inteligencja może szybko wygenerować dużą ilość treści, ułatwiając skalowanie programów edukacyjnych. Może to być szczególnie przydatne w przypadkach, gdy brakuje wykwalifikowanych nauczycieli/trenerów lub gdy zapewnia się edukację na obszarach odległych, lub o niedostatecznym poziomie usług edukacyjnych.
Przykłady materiałów, które już teraz potrafią „tworzyć” algorytmy:
- treści tekstowe, takie jak artykuły, streszczenia i wyjaśnienia na różne tematy,
- interaktywne quizy i testy, które dostosowują się do poziomu zrozumienia ucznia,
- spersonalizowane ścieżki nauczania i program nauczania oparte na mocnych i słabych stronach ucznia,
- treści audio i wideo, takie jak wykłady, podcasty i animacje,
- oparte na dialogu chatboty.
Jeżeli interesują Cię konkretne przykłady tego typu narzędzi, zachęcam do śledzenia tej inforgrafiki i jej kolejnych aktualizacji, uzupełnianych o kolejne rozwiązania.
Personalizacja procesu uczenia się
Główną zaletą korzystania ze sztucznej inteligencji jest możliwość personalizacji procesu uczenia się dla każdego uczestnika. Sztuczna inteligencja może analizować dane dotyczące wyników i preferencji każdej osoby, aby stworzyć dostosowany program nauczania, który odpowiada jej konkretnym potrzebom i celom.
Automatyzacja podstawowych procesów
Sztuczna inteligencja może pomóc zautomatyzować zadania, takie jak wystawianie ocen, ocenianie i udzielanie informacji zwrotnych, dzięki czemu nauczyciele/trenerzy mogą skupić się na działaniach, takich jak mentoring i coaching.
Optymalizacja treści
Sztuczna inteligencja może analizować dane dotyczące wydajności samych treści, aby stale ulepszać i optymalizować programy edukacyjne w miarę upływu czasu.
Oszczędność zasobów
Sztuczna inteligencja może zautomatyzować produkcję materiałów edukacyjnych i skryptów szkoleniowych i znacząco zmniejszyć potrzebne nakłady finansowe.
Elastyczność treści edukacyjnych
Sztuczna inteligencja może pomóc w stworzeniu bardziej elastycznego środowiska uczenia się, umożliwiając dostęp do dopasowanych treści edukacyjnych z dowolnego miejsca i w dowolnym czasie.
Dostępność treści edukacyjnych
Sztuczna inteligencja może być wykorzystywana do wspierania różnych typów uczniów. Tworząc bardziej integracyjne i dostępne środowiska edukacyjne, nauczyciele lub trenerzy, mogą pomóc zapewnić każdemu możliwość pełnego wykorzystania swojego potencjału.
Systemy edukacyjne oparte na sztucznej inteligencji mogą dostosowywać się do potrzeb osób niepełnosprawnych. Przetwarzanie języka naturalnego (NLP) i rozpoznawanie mowy mogą być wykorzystywane do zamiany tekstu na mowę i mowy na tekst, umożliwiając uczniom z wadami wzroku dostęp do treści edukacyjnych. Przetwarzanie obrazu można wykorzystać do stworzenia narzędzi, które mogą pomóc osobom z wadami wzroku w poruszaniu się po treściach edukacyjnych, a specjalne algorytmy można wykorzystać do stworzenia narzędzi, które pomogą zrozumieć złożone pojęcia.
Co ważne, takie rozwiązania mogą być zaprojektowane w sposób inkluzywny, uwzględniający potrzeby uczniów niepełnosprawnych na każdym etapie procesu projektowego. Można to osiągnąć poprzez zaangażowanie osób niepełnosprawnych, edukatorów i innych interesariuszy w proces projektowania oraz włączenie wytycznych dotyczących dostępności i najlepszych praktyk do projektowania i rozwoju tego typu rozwiązań.
Sztuczna inteligencja a nauczyciele i edukatorzy. Razem, czy przeciwko sobie?
Napisałem o korzyściach płynących z wykorzystania AI dla organizacji i osób się uczących. Jednak sztuczna inteligencja może również znacząco wpłynąć na rolę edukatorów i sposób ich pracy. Narzędzia oparte na sztucznej inteligencji mogą pomóc nauczycielom i trenerom w projektowaniu i ocenianiu zadań, quizów i egzaminów, a także dostarczać natychmiastowe informacji zwrotne, co pozwala zaoszczędzić czas i wysiłek.
Dodatkowo algorytmy mogą zautomatyzować procesy zarządzania i monitorowania zachowań uczniów w klasie, w tym w śledzeniu obecności, identyfikowaniu uczniów, którzy potrzebują dodatkowego wsparcia i oznaczaniu destrukcyjnych zachowań. Sztuczna inteligencja świetnie sprawdzi się też jako generator pomysłów na ciekawe i angażujące zajęcia edukacyjne.
Pomimo tych korzyści należy pamiętać, że integracja sztucznej inteligencji w edukacji wymaga również rozwoju zawodowego i szkoleń dla edukatorów. Może to obejmować szkolenie w zakresie korzystania z AI, a także włączania jej do programów edukacyjnych w sposób zgodny z wartościami i zasadami edukacyjnymi.
Musimy jednak pamiętać, że sztuczna inteligencja nie jest panaceum. Sukces stworzonego z jej pomocą szkolenia czy materiałów będzie zależał od tego, jak zostaną zaprojektowane i wdrożone. Dlatego element ludzki jest nadal niezbędny (Uff!). Zmieni się jednak znacząco nasza rola.
Sztuczna inteligencja a etyka
Jedne z największych wyzwań stojących przed sztuczną inteligencją w edukacji obejmują kwestie etyczne. Kluczowe znaczenie ma zbudowanie zaufania i akceptacji wśród edukatorów i osób się szkolących. Obejmują one:
- Prywatność danych: Wykorzystanie AI wiąże się z gromadzeniem i analizowaniem dużych ilości danych osobowych, w tym informacji o uczniach, wzorcach uczenia się i wynikach. Informacje te muszą być odpowiednio zabezpieczone i chronione.
- Uprzedzenia: Algorytmy sztucznej inteligencji mogą nieumyślnie utrwalać, a nawet wzmacniać ludzkie uprzedzenia, na przykład oparte na rasie, płci lub statusie społeczno-ekonomicznym. Może to prowadzić do niesprawiedliwych lub dyskryminujących wyników, takich jak spersonalizowane doświadczenia edukacyjne, które nie są dostosowane do potrzeb wszystkich osób.
- Przejrzystość i zrozumiałość: w miarę jak systemy sztucznej inteligencji stają się coraz bardziej złożone i nieprzejrzyste, edukatorom i uczniom może być trudno zrozumieć, w jaki sposób podejmowane są decyzje, oraz zidentyfikować potencjalne źródła uprzedzeń lub błędów. Utrudnia to budowanie zaufania do tych systemów.
- Przeniesienie pracy: sztuczna inteligencja może zautomatyzować wiele zadań wykonywanych obecnie przez edukatorów, takich jak projektowanie zajęć i materiałów czy wystawianie ocen. Może to prowadzić do obaw związanych ze zmianą pracy i koniecznością przekwalifikowania nauczycieli do nowych ról.
- Dostępność: nie wszyscy mają równy dostęp do technologii i internetu, istnieje więc ryzyko, że rozwiązania bazujące na AI mogą jeszcze bardziej pogłębić istniejące nierówności w dostępie do edukacji.
- Interakcje międzyludzkie: systemom edukacyjnym opartym na sztucznej inteligencji może brakować interakcji międzyludzkich i inteligencji emocjonalnej, które są niezbędne, aby uczeń mógł skutecznie się uczyć. Może to prowadzić do braku motywacji i zaangażowania uczestników.
Niezwykle ważne jest, aby pamiętać o tych kwestiach podczas projektowania i wdrażania rozwiązań edukacyjnych opartych na sztucznej inteligencji oraz zaangażować edukatorów, uczniów i innych interesariuszy w ten proces i zapewnić, że technologia jest używana w sposób zgodny z wartościami edukacji.
Przyszłość sztucznej inteligencji w edukacji
Przyszłość sztucznej inteligencji w edukacji to ekscytujący i szybko rozwijający się obszar, z wieloma potencjalnymi rewolucjami na horyzoncie. Patrząc na dynamikę zmian ostatnich lat, ciężko przewidzieć, co nas czeka, ale z pewnością zaobserwujemy poniższe trendy:
- Rosnąca automatyzacja: AI zastąpi ludzi przy projektowaniu i tworzeniu scenariuszy prostych szkoleń/programów i materiałów szkoleniowych. Dzięki możliwości zaimplementowania w algorytmie modeli edukacyjnych, powstający content będzie zgodny z najlepszymi praktykami instructional design a czas jego powstawania będzie diametralnie skrócony. Rola projektanta zostanie przekształcona do pisania zaawansowanych zapytań zrozumiałych przez AI.
- Większa personalizacja: sztuczna inteligencja będzie odgrywać coraz większą rolę w zindywidualizowanym nauczaniu, a bardziej wyrafinowane systemy będą nie tylko projektować materiały czy programy szkoleniowe, ale indywidualne ścieżki kariery.
- Rzeczywistość wirtualna i rozszerzona: integracja z VR i AR, umożliwi tworzenie bardziej realistycznych i wciągających doświadczeń opartych na zindywidualizowanych scenariuszach szkoleniowych.Takie rozwiązania już zaczynają się pojawiać na rynku.
- Analityka predykcyjna: Narzędzia do analizy predykcyjnej pozwolą edukatorom na działania proaktywne i zapewnienie bardziej ukierunkowanego wsparcia i interwencji, aby pomóc uczniom odnieść sukces. Systemy te będą w stanie z wyprzedzeniem zidentyfikować mocne i słabe strony ucznia oraz dostarczać ukierunkowane zalecenia dotyczące poprawy.
Chociaż te ulepszenia mogą znacznie poprawić jakość nauki, ważne jest, aby podchodzić do ich opracowywania i wdrażania z ostrożnością. Obejmuje to rozważenie etycznych implikacji sztucznej inteligencji w edukacji, a także potrzeby ciągłego rozwoju zawodowego i szkoleń dla edukatorów, aby upewnić się, że są w stanie skutecznie wykorzystywać AI. Nieuniknione są regulacje na poziomie globalnym, obejmujące odpowiednie prawne standardy.
Sztuczna inteligencja w edukacji a rola rządów
Rola rządu i innych interesariuszy we wspieraniu i regulowaniu wykorzystania sztucznej inteligencji w edukacji ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia, że technologia jest używana w sposób przynoszący korzyści całemu społeczeństwu. Oto kilka sposobów, w jakie rząd i inne zainteresowane strony mogą wspierać i regulować wykorzystanie sztucznej inteligencji w edukacji:
- Finansowanie: zapewnienie funduszy na wspieranie badań i rozwoju systemów AI, a także na wspieranie wdrażania tych systemów w szkołach i innych instytucjach edukacyjnych.
- Standardy i wytyczne: opracowanie i promocja standardów i wytycznych dotyczących wykorzystania sztucznej inteligencji w edukacji, takie jak najlepsze praktyki w zakresie prywatności i bezpieczeństwa danych.
- Regulacje i nadzór: tworzenie przepisów, zapewniających, że tego typu rozwiązania edukacyjne są bezpieczne, skuteczne i zgodne z przepisami i regulacjami chroniącymi prawa uczniów i nauczycieli.
- Rozwój zawodowy: zapewnienie nauczycielom i edukatorom możliwości rozwoju zawodowego, aby pomóc im zrozumieć i skutecznie wykorzystywać AI.
- Świadomość społeczna: podnoszenie świadomości społecznej na temat potencjalnych korzyści i zagrożeń związanych ze sztuczną inteligencją w edukacji oraz angażowanie się w dialog publiczny, aby pomóc w kształtowaniu kierunku rozwoju technologii.
- Partnerstwo: tworzenie partnerstwa z nauczycielami, badaczami i firmami technologicznymi, aby wspierać rozwój i wdrażanie nowoczesnych systemów i narzędzi edukacyjnych opartych na AI.
- Ramy etyczne: opracowanie ram etycznych, które będą kierować rozwojem i wykorzystaniem sztucznej inteligencji w edukacji, biorąc pod uwagę wspomniane wcześniej kwestie etyczne.
Podsumowując, chociaż potencjał sztucznej inteligencji w tworzeniu nowych możliwości edukacyjnych jest znaczny, ważne jest, aby podejść do tego rozwoju z naciskiem na sprostanie wyzwaniom i zapewnienie, że jest ona wykorzystywana w sposób sprawiedliwy i dostępny dla wszystkich zainteresowanych. Wymaga to współpracy rządu, edukatorów i twórców technologii, a także ciągłych inwestycji w badania i rozwój.
AI i edukacja: jak przygotować się do nadchodzących zmian?
Przede wszystkim trzeba zrozumieć, na czym polega nadchodząca zmiana i co ze sobą niesie. Polecam śledzić w Internecie osoby poruszające tematy wykorzystania nowych technologii w edukacji, komentować, zadawać pytania i uczestniczyć w dyskusjach.
Eksperymentujmy, korzystajmy z nowych narzędzi i starajmy się je wdrażać w naszej pracy. Ciągły rozwój w naszej działce jest nieunikniony. Do zobaczenia online!
Inne artykuły, które z pewnością Cię zainteresują:
Metaverse w edukacji – czy rzeczywistość wirtualna pomoże nam się uczyć?
E-learning – narzędzia polecane przez praktyków
Dostępność cyfrowa szkoleń online w pigułce
Co poza webinarami? Cyfrowe materiały edukacyjne
Czy wszystkiego da się nauczyć online?
Ilustracje, które widzisz w treści artykułu zostały wygenerowane z pomocą Midjourney: oprogramowania AI, które pozwala tworzyć grafikę w oparciu o konkretny opis lub określony zestaw słów kluczowych.