ESG (Environmental, Social, Governance) przestało być modnym hasłem – stało się standardem, który zmienia sposób myślenia o prowadzeniu biznesu. Dla organizacji społecznych ESG może być kluczem do budowania trwałych partnerstw z sektorem prywatnym, a dla przedsiębiorstw – szansą na realizację celów zrównoważonego rozwoju i autentyczne zaangażowanie społeczne.
Co to znaczy ESG i dlaczego może być wspólnym językiem biznesu i trzeciego sektora?
ESG to skrót od angielskich słów Environmental, Social, Governance, które można przetłumaczyć jako „środowisko, społeczeństwo, ład korporacyjny”. To zestaw kryteriów, według których ocenia się odpowiedzialność i zrównoważoność działania przedsiębiorstw.
Environmental (środowisko)
Obejmuje wszystkie działania firmy wpływające na klimat i środowisko naturalne – od śladu węglowego i zużycia energii, przez gospodarkę odpadami, aż po ochronę różnorodności biologicznej. Firma może być oceniana pod kątem tego, jak dużo CO2 emituje, czy inwestuje w odnawialne źródła energii, jak radzi sobie z recyklingiem lub jak wpływa na lokalne ekosystemy.
Social (społeczeństwo)
Dotyczy relacji firmy z ludźmi – pracownikami, klientami, dostawcami i społecznościami lokalnymi. Obejmuje warunki pracy, różnorodność i inkluzywność, bezpieczeństwo produktów, prawa człowieka w łańcuchu dostaw, zaangażowanie społeczne czy wpływ na rozwój lokalnych społeczności.
Governance (ład korporacyjny)
Koncentruje się na tym, jak firma jest zarządzana – czy ma przejrzyste struktury, etyczne standardy, niezależne organy nadzoru, czy przestrzega prawa i czy skutecznie zarządza ryzykami. Chodzi o odpowiedzialność zarządu, transparentność decyzji i systemy kontroli wewnętrznej.
Dlaczego ESG stało się dziś tak ważne?
Rosnące znaczenie ESG to efekt zmian prawnych, oczekiwań inwestorów oraz rosnącej świadomości konsumenckiej – oto trzy główne powody, dla których temat ten zyskał dziś taką wagę:
- Rosnące regulacje prawne – jak unijna dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) – obligują firmy do raportowania swoich działań w tych obszarach.
- Inwestorzy i inwestorki coraz częściej uwzględniają kryteria ESG w swoich decyzjach, uznając, że firmy odpowiedzialne społecznie i środowiskowo są bardziej stabilne długoterminowo.
- Klienci i klientki, szczególnie z młodszego pokolenia, wybierają marki zgodne z ich wartościami.
Organizacje społeczne od lat realizują cele, które dziś stanowią fundament wielu strategii ESG w firmach. Ochrona środowiska, sprawiedliwość społeczna, równość płci – to obszary, w których NGO-sy mają wieloletnie doświadczenie i wiedzę ekspercką. Przedsiębiorstwa, stojąc przed rosnącymi wymaganiami regulacyjnymi i oczekiwaniami inwestorów_ek, potrzebują tej wiedzy bardziej niż kiedykolwiek. Dla organizacji społecznych koncepcja ESG może być szansą na współpracę, choć automatycznie nie usunie wszystkich barier, które w tej współpracy istnieją.
ESG tworzy naturalny punkt styku między celami biznesowymi a misją społeczną. Gdy firma musi wykazać się konkretnymi działaniami w obszarze zrównoważonego rozwoju, organizacje społeczne mogą stać się nie tylko wykonawcami projektów, ale strategicznymi partnerami w budowaniu długoterminowej wartości. To kolejny etap rozwoju myślenia o odpowiedzialności, który rozpoczął się od programów zaangażowania społecznego w ramach CSR (Corporate Social Responsibility). Działania ESG w zamierzeniu mają stać się integralną częścią strategii biznesowej i mieć wymiar długoterminowy.
Korzyści dla NGO wynikające z partnerstw w obszarze ESG
Dostęp do stabilnego finansowania
Partnerstwa ESG charakteryzują się większą strategicznością i długoterminowością niż dawne jednorazowe dotacje czy akcje charytatywne, ponieważ ESG wymaga od firm systematycznych działań wpisanych w strategię biznesową. To może oznaczać bardziej przewidywalne i stabilne finansowanie dla organizacji społecznych, co pozwoli im planować rozwój i budować stabilne zespoły.
Przykład: LPP objęło partnerstwem strategicznym Forum Inicjowania Rozwoju, największą na Pomorzu międzysektorową konferencję organizowaną przez Fundację Inicjowania Rozwoju UP FOUNDATION. Organizowany we współpracy z biznesem i samorządem Konkurs Grantowy Funduszu Inicjowania Rozwoju dedykowany jest projektom realizowanym przez organizacje pozarządowe, które odpowiadają na współczesne wyzwania społeczno-ekologiczne. LPP zdecydowała się rozszerzyć zainicjowane pięć lat temu partnerstwo strategiczne w ramach konkursu grantowego i od 2021 r. objęła patronatem również całość inicjatyw realizowanych w ramach Forum.
Możliwość skalowania oddziaływania
Współpraca z biznesem otwiera dostęp do zasobów, sieci kontaktów i know-how, które pozwalają organizacjom społecznym zwiększyć zasięg swoich działań. Firma może udostępnić infrastrukturę, technologie czy kompetencje pracowników.
Przykład: Inicjatywa polegała na utworzeniu zespołu projektowego Capgemini wspierającego wybraną organizację w stworzeniu strony internetowej, aplikacji lub innego rozwiązania cyfrowego. W 2023 r. firma stworzyła rozwiązanie dotyczące administracji oparte na technologii Salesforce dla Fundacji Jagoda. Cała komunikacja z podopiecznymi została przeniesiona na platformę, a obszar tematyczny generujący najwięcej zapytań został zautomatyzowany. Wcześniej Fundacja korzystała z kilku różnych systemów służących do zarządzania, udzielania pomocy oraz komunikacji z zainteresowanymi. Był to czasochłonny proces wymagający dużego zaangażowania. Projekt ułatwił pracownikom Fundacji korzystanie z platformy, poprawiając wiele aspektów komunikacji i obsługi beneficjentów.
Profesjonalizacja działań
Partnerstwo z biznesem wymusza często wyższe standardy raportowania, zarządzania projektami i mierzenia efektów. To wzmacnia potencjał organizacyjny NGO-sów i zwiększa ich wiarygodność wobec innych darczyńców.
Przykład: Nationale-Nederlanden od 2021 r. wspiera Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. W ramach współpracy ubezpieczyciel wsparł wdrożenie nowoczesnego Contact Center, dzięki któremu dzieci mają możliwość skontaktowania się ze specjalistami Fundacji w różny sposób: mailowo, telefonicznie lub przez chat. Telefon oraz chat zaufania 116 111 pomagają wielu dzieciom mierzącym się z lękami, różnymi emocjami, jak również trudną sytuacją w rodzinie. Warto wspomnieć tu również o możliwości monitorowania. Od momentu uruchomienia Contact Center dzieci skontaktowały się z Fundacją aż 6841 razy, Fundacja podjęła aż 100 interwencji ratujących zdrowie lub życie dzieci.
Przykład: E-skarbonki WOŚP to „wirtualne puszki” stworzone przez Mastercard Europe Oddział w Polsce. Za ich pomocą kwestujący mogą zbierać datki na rzecz Fundacji WOŚP przez internet. Ta forma wsparcia okazała się kluczowa w 29. Finale WOŚP, który odbył się w czasie wzmożonej intensywności pandemii COVID-19. Wartość wpłat na rzecz WOŚP zrealizowanych za pośrednictwem e-skarbonki wyniósł 17,8 mln zł w 2021 r.
Partnerstwa społeczne jako element strategii ESG – korzyści dla biznesu
Autentyczność działań ESG
Współpraca z organizacjami społecznymi, które mają ugruntowaną pozycję w danym obszarze, dodaje wiarygodności działaniom firmy. Działania firm stają się bardziej wiarygodne w oczach opinii publicznej i między interesariuszami. To ważne szczególnie w kontekście rosnącej świadomości problemu greenwashingu.
Przykład: Partner Charytatywny Roku to inicjatywa Credit Suisse Poland. Program wspiera w ciągu roku jedną organizację charytatywną wybraną przez pracowników. Pracownicy organizują wydarzenia wolontariackie i zbiórki pieniężne, wykorzystując swój czas, umiejętności, doświadczenie i kreatywność do rozwijania potencjału wybranej organizacji. W Polsce program powstał w 2014 roku i do tej pory wsparł 6 organizacji zajmujących się zdrowiem dzieci i dorosłych oraz kwestiami społecznymi, zbierając łącznie prawie 1 mln zł. W 2020 partnerem roku została Fundacja Hospicjum Onkologiczne św. Krzysztofa. Fundacja zapewnia kompleksową opiekę u schyłku życia pacjentów onkologicznych oraz wsparcie ich rodzin. Wybuch pandemii miał wpływ na Fundację, jak i partnerstwo z Credit Suisse, dlatego podjęto decyzję o przedłużeniu partnerstwa na kolejny rok, a większość akcji fundraisingowych i wolontariat były realizowane online. Podczas dwóch lat współpracy pracownicy zebrali ponad 270,000 PLN, które pokryły koszty całodziennych posiłków oraz prania pościeli dla 1000 pacjentów hospicjum.
Dostęp do eksperckiej wiedzy
Organizacje społeczne to często centra kompetencji w swoich dziedzinach. Współpracując z nimi, firma zyskuje zatem dostęp do aktualnej wiedzy o problemach społecznych, trendach i skutecznych rozwiązaniach bez konieczności budowania tych kompetencji od zera.
Przykład: W okresie wakacyjnym PZU Zdrowie zorganizowało cykl spotkań edukacyjnych pod hasłem Razem dla Zdrowia, w których partnerzy społeczni, tacy jak Fundacja Ludzie i Medycyna, Fundacja Integracja, Krajowy Instytut Gospodarki Senioralnej i Fundacja Marka Kamińskiego, prezentowali pracownikom działalność swoich organizacji oraz omawiali zagadnienia związane ze zdrowiem i społeczną odpowiedzialnością biznesu. Spotkania skupiały się na kwestiach wieku senioralnego, chorób przewlekłych, niepełnosprawności oraz zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Celem było budowanie świadomości na temat tych zagadnień oraz umożliwienie pracownikom kontaktu z ekspertami z różnych dziedzin. Spotkania odbyły się zarówno stacjonarnie, jak i online, a wzięło w nich udział 370 pracowników, którzy mieli okazję zadawać pytania na tematy dla nich istotne.
Lepsze zarządzanie ryzykiem
Partnerstwo z NGO-sami pomaga firmom lepiej rozumieć społeczne i środowiskowe ryzyka związane z ich działalnością oraz wypracowywać strategie zarządzania nimi.
Przykład: W Polsce istnieje problem związany z niewykupywaniem leków przez chorych i przerywaniem leczenia. DOZ Fundacja od 11 lat ogłasza Konkurs Grantowy skierowany do organizacji niosących pomoc w dostępie do środków medycznych osobom chorym, starszym, ubogim czy zagrożonym wykluczeniem społecznym. Od początku funkcjonowania projektu do potrzebujących trafiło wsparcie w wysokości ok. 22 mln zł. W 2023 r. wzięły w nim udział 53 organizacje z sektora zdrowia i opieki społecznej. Dzięki wsparciu Fundacji stworzyły one projekty niwelujące bariery w dostępie do leków, odpowiadające na konkretne potrzeby społeczności. Pomoc otrzymały również organizacje, które wspierają osoby w kryzysie bezdomności.
Biznesu i NGO w duchu ESG – jakie formy współpracy wybrać?
Partnerstwa strategiczne w realizacji celów ESG
Zamiast jednorazowych dotacji, coraz częściej powstają długoterminowe partnerstwa, w których organizacja społeczna staje się kluczowym partnerem w realizacji strategii zrównoważonego rozwoju firmy. Partnerstwa strategiczne mogą być świetnym punktem wyjścia do długofalowej zmiany kultury organizacyjnej po obu stronach.
Przykład: Europejski Fundusz Leasingowy nawiązał współpracę z Fundacją Rak’n’Roll. Wygraj Życie! Celem kooperacji było wsparcie działań na rzecz profilaktyki i leczenia chorób nowotworowych. Beneficjentami praktyki byli pracownicy firmy, a także osoby po diagnozie i w trakcie leczenia. Realizując praktykę, firma współpracowała ze spółką Carefleet SA. Fundacja wspierała firmę poprzez edukację, warsztaty profilaktyczne i psychologiczne oraz zapraszała do wolontariatu na rzecz Fundacji. W ramach współpracy promowana była wczesna diagnostyka i profilaktyka zdrowotna. Pracownicy i ich rodziny mogli wesprzeć zbiórki finansowe na leczenie onkologiczne. Firma użyczyła Fundacji na dwa lata samochód.
Współtworzenie rozwiązań
Firmy i NGO-sy wspólnie opracowują innowacyjne podejścia do problemów społecznych i środowiskowych, łącząc wiedzę ekspercką organizacji z zasobami i skalą działania przedsiębiorstwa.
Przykład: Allegro opracowało mechanizm zbiórki dla organizacji pozarządowych w przypadku nagłych wydarzeń lub katastrof naturalnych. Podczas finalizacji zakupu na Allegro można dodać do koszyka cegiełkę i tym samym wesprzeć konkretny cel zbiórki. Mechanizm działa w ramach Allegro Charytatywni, które umożliwia klientom pomaganie podczas zakupów online, a organizacjom pozarządowym pozyskiwanie środków na cele społeczne. Allegro nie pobiera żadnych opłat ani prowizji od sprzedaży ofert charytatywnych. Całkowity dochód przekazywany jest bezpośrednio na konto organizacji prowadzącej zbiórkę. Zbiórki zostały udostępnione klientom Allegro po trzęsieniu ziemi w Turcji i Syrii w lutym 2023 r. W ciągu niecałego miesiąca po wydarzeniu dzięki wsparciu klientów Allegro zebrano ponad 545 tys. zł dla Polskiej Misji Medycznej.
Employee volunteering nowej generacji
Programy wolontariatu pracowniczego ewoluują w kierunku długoterminowego zaangażowania, gdzie pracownicy wspierają organizacje swoimi kompetencjami zawodowymi, a nie tylko czasem.
Przykład: Współpraca pro bono firmy dla Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę obejmowała działania zespołu prawa pracy CRIDO, który składał się z 7 prawników, a czas trwania ich pracy wyniósł 174 godziny. Dostosowano regulacje prawa pracy do nowych przepisów, pomagano w procesie tworzenia organizacji związkowej, regulaminów pracy, harmonogramów czasu pracy, uregulowano kwestie godzin nadliczbowych, pracy w weekendy i dodatków. Firma wdrażając praktykę pro bono na rzecz FDDS, przyczyniła się do poprawy jej sytuacji organizacyjnej i prawno-pracowniczej. Docelowymi beneficjentami praktyki są dzieci, które otrzymują wsparcie od Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.
Przykład: Projekt realizowany przez UBS to długoterminowy wolontariat kompetencyjny, który kompensuje braki we wsparciu dla osób starszych i innych znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Poprzez stworzenie platformy Dobre Wsparcie, zespół informatyczny UBS wspiera Fundację Nauka dla Środowiska, usprawniając lokalny system opieki i usług społecznych. Wolontariusze UBS zaangażowani byli jako koordynatorzy, programiści, testerzy i inżynierowie, co przyczyniło się do usprawnienia opieki społecznej dla 1100 użytkowników z 10 instytucji, obejmując 4 tys. beneficjentów. Projekt jest częścią szerszej inicjatywy UBS, która wspiera różne grupy społeczne, w tym dzieci, dorosłych w trudnej sytuacji na rynku pracy, bezdomnych oraz uchodźców z Ukrainy.
Wspólne advocacy i edukacja
Organizacje i firmy wspólnie promują ważne społecznie tematy, wykorzystując różne kanały komunikacji i grupy odbiorców.
Przykład: Biedronka z Jeronimo Martins Polska stworzyła program walki z ubóstwem menstruacyjnym „Okres Zmian”. Każdego miesiąca klienci posiadający kartę Moja Biedronka, którzy kupili wybrane produkty higieniczne marki Femina, otrzymywali voucher o wartości 100% wydanej na nie kwoty. W trakcie kolejnych siedmiu dni mogli przeznaczyć voucher na zakup produktów o tej samej wartości w sklepach sieci bądź zarejestrować voucher na stronie kampanii, a Biedronka przekazywała produkty o wartości zarejestrowanych voucherów Okresowej Koalicji zrzeszającej kilkanaście organizacji walczących z ubóstwem menstruacyjnym w Polsce. Środki przekazane przez Biedronkę trafiają do beneficjentów organizacji, osób pozostających w kryzysie bezdomności, Domów Samotnej Matki, szkół i Domów Dziecka. W 2021 roku do Okresowej Koalicji trafiło 1,4 mln sztuk środków higienicznych, dodatkowo prawie 1,1 mln klientów Biedronki wykorzystało vouchery na zakupy produktów w sklepach sieci.
Dodatkowo Biedronka wspiera kampanię „Akcja Menstruacja w Twojej Szkole”, przekazując podpaski, tampony i wkładki higieniczne Fundacji Akcja Menstruacja, która następnie dystrybuuje te produkty pomiędzy wybrane szkoły w Polsce. Całkowita liczba produktów przekazana w 2021 r. wyniosła 27 180 opakowań produktów higienicznych.
Najczęstsze przeszkody na drodze do skutecznych partnerstw ESG (i jak je pokonywać)
Jednym z głównych wyzwań we współpracy organizacji społecznych z biznesem w ramach ESG są różnice w kulturze organizacyjnej. NGO-sy i firmy często działają w zupełnie innych rytmach, mają odmienne priorytety, procedury i style pracy. To może prowadzić do nieporozumień, szczególnie jeśli nie zostaną wypracowane wspólne standardy komunikacji i realizacji projektów.
Ważne są także przejrzyste zasady i określenie celów, czyli co każda ze stron zyskuje na współpracy. Organizacje społeczne muszą być pewne, że nie będą wykorzystywane do „wybielania” wizerunku firmy, a przedsiębiorstwa – że ich inwestycja przyniesie mierzalne rezultaty.
Przykład: Konflikt między jedną z organizacji ekologicznych a firmą energetyczną powstał, gdy okazało się, że firma wykorzystuje logo NGO w materiałach marketingowych bez jasnego przedstawienia zakresu współpracy. Organizacja wycofała się z partnerstwa, obawiając się oskarżeń o greenwashing. Obecnie oba podmioty opracowują szczegółowe wytyczne dotyczące komunikacji o współpracy.
Równie ważnym wyzwaniem jest kwestia mierzenia skuteczności działań. Aby partnerstwo ESG miało sens i trwałość, potrzebne są wspólne wskaźniki sukcesu, które uwzględnią zarówno biznesowe cele firmy, jak i społeczne oddziaływanie organizacji. Tylko wtedy można mówić o prawdziwej współodpowiedzialności i długoterminowym wpływie.
Przyszłość partnerstw biznes-NGO w kontekście ESG
Regulacje, takie jak dyrektywa CSRD będą wymagać od firm coraz bardziej precyzyjnego raportowania działań w ramach ESG. To stworzy jeszcze większe zapotrzebowanie na partnerstwa z organizacjami społecznymi, które mogą zapewnić niezbędną wiedzę i wiarygodność.
Równocześnie sektor NGO musi przygotować się na te zmiany, rozwijając kompetencje w zakresie strategii biznesowych i zrozumienia potrzeb sektora prywatnego. Organizacje, które potrafią mówić językiem biznesu i oferować mierzalne wartości, będą miały przewagę w budowaniu trwałych partnerstw.
ESG – rekomendacje dla praktyków z obu sektorów
Dla organizacji społecznych:
- Pozyskujcie wiedzę z zakresu ESG i raportowania zrównoważonego rozwoju – jest wiele darmowych szkoleń, webinarów, są studia podyplomowe z tego obszaru.
- Inwestujcie w budowanie długoterminowych relacji z biznesem – spotykajcie się regularnie z osobami pracującymi w firmach, zidentyfikujcie konferencje i spotkania, na których warto budować networking.
- Przygotowujcie się na większą skalę działań i wyższe standardy zarządzania – współpraca z biznesem to może być szansą dla Waszej organizacji na rozwój i zwiększenie skali działań, ale czy Wasza organizacja jest gotowa organizacyjnie i ludzko np. na potrojenie budżetu?
Dla przedsiębiorstw:
- Traktujcie organizacje społeczne jako strategicznych partnerów, nie tylko beneficjentów wsparcia – ludzie pracujący i działający w organizacjach często mają olbrzymią wiedzę o problemach społecznych oraz pasję do zmieniania świata.
- Inwestujcie czas we wzajemne poznanie kultur organizacyjnych – dzielcie się swoim know how z zakresu zarządzania projektami i układania procesów, tej wiedzy często w organizacjach brakuje. Sami możecie nauczyć się, jak zarządzać motywacją zespołu patrząc na to, jak organizacje zarządzają wolontariuszami_kami, którym nikt nie płaci za to, co robią.
- Mierzcie długoterminowe oddziaływanie, nie tylko krótkookresowe efekty – jeśli chcecie prawdziwej zmiany społecznej w jakimś obszarze, oprócz działań zainwestujcie też w narzędzia i metody badania wpływu społecznego, to da się zmierzyć!
Raportowanie ESG i zrównoważony rozwój – wspólna odpowiedzialność biznesu i organizacji pozarządowych
ESG to nie tylko trend, ale fundamentalna zmiana w sposobie myślenia o odpowiedzialności biznesu. Organizacje społeczne i przedsiębiorstwa, które potrafią wykorzystać tę szansę do budowania autentycznych partnerstw, będą kształtować przyszłość zrównoważonego rozwoju w Polsce
Przykłady dobrych praktyk pochodzą z publikacji raportów Forum Odpowiedzialnego Biznesu.
Przeczytaj także: