Aktualnie na świecie żyje więcej użytkowników internetu niż osób korzystających z pasty i szczoteczki do zębów. Ta ciekawostka powinna uzmysłowić nam, że oprócz higieny osobistej powinniśmy dbać również o higienę cyfrową. To od jej poziomu będzie zależał nasz dobrostan psychiczny, fizyczny oraz społeczny. Ale czym ona tak właściwie jest i jak możemy się o nią zatroszczyć?
Czym jest higiena cyfrowa i dlaczego warto o niej zacząć rozmawiać?
Najogólniej rzecz ujmując higiena cyfrowa to zespół postaw, działań i czynności zmierzających do optymalizacji indywidualnego zdrowia somatycznego, psychicznego oraz społecznego w zakresie korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnych. Jej poziom uzależniony jest od samoregulacji i kontroli związanej z używaniem internetu oraz cyfrowych narzędzi ekranowych, alternatywy dla świata cyfrowego, jak również rozwiniętej sieci oparcia społecznego.
Prościej?
Zachowujemy odpowiedni poziom higieny cyfrowej, gdy używanie nowych technologii ma pozytywny wpływ na nasze życie. Jeśli jest inaczej, powinniśmy gruntownie zastanowić się, czy właściwie zarządzamy zasobami sieci i technologiami informacyjno-komunikacyjnymi.
W jaki sposób możemy dbać o naszą cyfrową higienę?
Symptomów braku higieny cyfrowej jest naprawdę wiele, a każdy z nich dotyczyć może innego aspektu naszego używania internetu. Ważne jest jednak to, aby korzystanie przez nas z technologii cyfrowych pozytywnie wpływało na nasz dobrostan psychiczny, fizyczny i społeczny. Poniżej znajdziecie 10 zasad prowadzących do tego celu.
Kontroluj czas przed ekranem
Ale nie tylko o czas ekranowy tutaj chodzi, również o jakość tego czasu. Badania naukowe prowadzone na świecie jasno wskazują, że najbardziej negatywnie wpływającym na nasze zdrowie rodzajem czasu ekranowego jest tak zwany czas pasywny. To właśnie wówczas beznamiętnie scrollujemy nasz ekran, wiadomości, informacje na naszych social mediach. W tych właśnie chwilach – kiedy jesteśmy zwykłymi odbiorcami treści internetowych – czas najbardziej „cieknie nam przez palce”.
Odkładaj smartfon
Ciągłe noszenie telefonu przy sobie sprawia, że wciąż go używamy. Podczas pracy lub nauki schowaj telefon poza zasięg wzroku, prawdopodobnie będziesz mniej ciekawy/a, co się w nim dzieje. Tutaj naprawdę sprawdza się stara zasada czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal.
Wyznacz w pracy lub w domu miejsce, w którym odkładasz swój telefon komórkowy, nie bierz go ze sobą na spotkania towarzyskie, nie korzystaj z niego na spotkaniach zawodowych, kiedy tego nie potrzebujesz. Dla odpowiedniego ćwiczenia Twojego mózgu będzie lepiej, abyś notował/a w sposób tradycyjny najważniejsze treści z ważnych spotkań.
Wyłącz powiadomienia
Brak zarządzania powiadomieniami powoduje, że w domu i podczas wykonywania obowiązków zawodowych nie skupiamy się na wykonywanych czynnościach.
Nie rób wielu rzeczy na raz
Podczas wykonywania obowiązków zawodowych pozamykaj niepotrzebne aplikacje i programy działające w tle i skup się tylko na wykonywaniu jednej czynności. W przeciwnym razie Twoja koncentracja uwagi spadnie do poziomu minimalnego, a wykonywane przez Ciebie zadania będą wykonywane dłużej i mniej uważnie.
Dlaczego? Dlatego, że ludzki mózg przechodząc z czynności na czynność potrzebuje określonej dawki czasu na tak zwane przezbrojenie się. Jeśli wykonujesz swoją pracę pracując w wielu aplikacjach jednocześnie, Twój mózg trochę jak skoczek zaczyna przeskakiwać między zadaniami. Pamiętaj, że tylko 1 procent ludzi na całym świecie posiada dar wielozadaniowości.
Trenuj swój mózg w sposób analogowy
Gry karciane, sudoku, wykreślanki, krzyżówki, kostka Rubika, żonglowanie piłeczkami, prace ręczne, jedzenie zupy lewą ręką (jeśli jesteś osobą praworęczną) – wszystkie te czynności i zapewne mnóstwo innych, powodują zwiększenie plastyczności naszego mózgu. To ważne działania w świecie zdominowanym przez szklane ekrany. Trenuj swój mózg w sposób analogowy a inspiracje ku temu możesz czerpać z fantastycznej książki K. Nordengen Mózg ćwiczy wydanej w wydawnictwie Marginesy.
Porady nt. cyfrowej higieny w twojej skrzynce
Relaksuj się i odpoczywaj bez obecności urządzeń ekranowych
Tylko wówczas tak naprawdę odpoczywamy. Aby tego dokonać być może trzeba będzie zmienić ustawienie Twojego telefonu na bardziej higieniczne. Tutaj znajdziesz kilka sposobów aby Twój smartfon mniej angażował Ciebie i Twoją uwagę.
Szukaj zainteresowań poza siecią
Problem z nadużywaniem nowych technologii rozpoczyna się wówczas, kiedy jedynym dostępnym dla nas światem jest świat cyfrowy. Realizacja pasji, hobby, zainteresowań będzie budować istotną przeciwwagę dla naszej obecności w sieci.
Planuj czas bez internetu
W oddziaływaniach terapeutycznych metoda digital detox już na stałe znalazła swoje miejsce. I stosowana jest coraz częściej, również w sposób niezorganiowany – indywidualny. Spróbuj świadomie odłożyć wszelkie nowe technologie na ustalony przez Ciebie i Twoich najbliższych czas. To może być godzina, kilka godzin, cały dzień, weekend.
Odcinając się w sposób świadomy od używania internetu i cyfrowych narzędzi ekranowych zobaczysz, co tak naprawdę powoduje Twoje przywiązanie do nowych technologii. A jeszcze ważniejsze jest to, że zobaczysz, jak ważne są w Twoim życiu nowe technologie i czy posiadasz jakiekolwiek mechanizmy radzenia sobie bez nich.
Zadbaj o swój sen
Jedna z bardziej kluczowych zasad higieny cyfrowej, o której bardzo często zapominamy. Nieprawdą jest, że nasz mózg w czasie naszego snu zmniejsza swoją aktywność. Nawet w nocy, kiedy śpimy jest on bardzo aktywny, choć robi zupełnie inne rzeczy niż w ciągu dnia. Namnaża prawidłowe połączenia między neuronami, usuwa połączenia niepotrzebne, dokonuje systematyzacji zdobytych przez nas treści, ale przede wszystkim stwarza dla naszego organizmu możliwość uruchomienia pamięci długotrwałej.
Tylko podczas niezakłócone snu możemy zapamiętać coś na całe życie. Jak się jednak okazuje w szczególności młode osoby nie dbają o swój sen: 27 proc. nastolatków zawsze kładzie się do łóżka z telefonem w ręku, a 10 proc. zawsze, jak się obudzi w nocy, korzysta ze swojego smartfona. O zachowaniach młodzieży w świecie cyfrowym więcej przeczytasz tutaj.
Dbaj o relacje
Są one podstawą naszego funkcjonowania. W sposób zasadniczy wpływają na nasz dobrostan psychiczny czy fizyczny. Dobre relacje z osobami najbliższymi są najlepszym czynnikiem chroniącym nas, nasze dzieci, naszych bliskich przed jakimkolwiek wejściem w problem. O ważności relacji w świecie cyfrowym przeczytasz tutaj.
Cyfrowa higiena – dowiedz się więcej!
Powyższy tekst to drugi materiał nt. higieny cyfrowej z udziałem dr Macieja Dębskiego, który ukazał się na naszym blogu. Zobacz także rozmowę „Jak zapanować nad czasem spędzanym w sieci?”, którą otwierzyliśmy nasz cykl: