Rozmawiamy z Jędrzejem Witkowskim z Centrum Edukacji Obywatelskiej o tym, jak NGO mogą skutecznie działać, co jest ich „receptą” na codzienne, jak i szersze, długofalowe działanie oraz o tym, że popełnianie błędów jest nieodłącznym składnikiem działania organizacji społecznych – nawet dużej i znanej z sukcesów.
Słuchaj nas na: Spotify | Apple Podcasts | YouTube
Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO) to laureat tegorocznej Nagrody Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności Sektor 3.0. To największa w Polsce edukacyjna organizacja pożytku publicznego. Jej misją jest wspieranie uczniów i uczennic w zdobywaniu wartościowych doświadczeń szkolnych, mądrej edukacji obywatelskiej oraz kompetencji obywatelskich. Z pomocy CEO rocznie korzysta ponad 40 tysięcy nauczycieli i dyrektorów szkół z prawie 10 tysięcy szkół.
Działania CEO są przykładem tego, że organizacje pozarządowe mogą mieć duże znaczenie i wpływ na społeczeństwo. Chcielibyśmy takiej szkoły, która nie jest szkołą przetrwania, a otwiera możliwości przed młodymi ludźmi
– mówi Jędrzej Witkowski, Prezes Zarządu Fundacji Centrum Edukacji Obywatelskiej.
Wśród najważniejszych programów i inicjatyw CEO warto wymienić:
- Szkoła Ucząca Się (kursy, warsztaty, studia dla liderów oświaty),
- Młodzi w Akcji (trwają zapisy na nowy rok szkolny),
- Ekologiczna Szkoła (trwają zapisy na nowy rok szkolny),
- Młodzi Głosują (w ostatniej edycji uczestniczyło 777 szkół),
- Noc Bibliotek (402 biblioteki w akcji),
- Latarnik Wyborczy (przed wyborami skorzystało aż 5,5 mln obywateli).
Edukacja obywatelska jako esencja działania CEO
Czym w ogóle jest edukacja obywatelska, jakie umiejętności wchodzą w jej skład? W kontekście działań CEO oznacza ona, że człowiek po pierwsze rozumie najważniejsze zjawiska i problemy społeczne, a po drugie ma opinię w tych sprawach. Taką opinię, którą opiera o informacje i zweryfikowane fakty, ale też o swoje wartości. Te opinie mogą być oczywiście różne. To także w pewnym sensie kultura rozmowy, taka osoba potrafi o tych sprawach dyskutować także z ludźmi, którzy mają inne opinie. A jako obywatel bierze odpowiedzialność — samodzielnie albo z innymi obywatelkami, obywatelami rozwiązuje bezpośrednio część problemów, na przykład poprzez wolontariat, poprzez zaangażowanie w różne organizacje społeczne czy sąsiedzką samopomoc.
„Ale też podejmuje odpowiedzialność, głosując w wyborach i wykorzystując mechanizmy demokratyczne, które są dla nas jako obywateli dostępne, czy to właśnie świadome głosowanie w wyborach, czy też utrzymywanie kontaktu z wybranymi posłankami posłami, czy radnymi, wpływanie na ich decyzje” – mówi Jędrzej Witkowski, podkreślając, że szkoła ma absolutnie kluczową rolę w przygotowywaniu młodych ludzi do bycia dobrym obywatelem. „Nie wszystkie młode osoby wynoszą to z domu, bo nie wszyscy nasi rodzice głosują, nie wszyscy nasi rodzice są świadomymi obywatelami, nie wszyscy nasi rodzice potrafią z szacunkiem do innych dyskutować na kontrowersyjne tematy, więc szkoła musi te braki, które w tym obszarze mamy jakoś wyrównywać” – dodaje Witkowski.
Prostota, wysłuchiwanie potrzeb lokalnych, badania i zaangażowanie – kluczowe dla skutecznej działalności organizacji społecznych
Jaka może być recepta na skuteczne działania NGO? Po pierwsze wsłuchanie się w potrzeby lokalne – czyli rozmowa z ludźmi, którzy najwięcej wiedzą o kontekście i specyfice swoich zadań. Po drugie: badania. Z nich możemy dowiedzieć się, co jest skuteczne, nie powinniśmy polegać na intuicji, jeśli w zasięgu ręki mamy twarde dane. Załóżmy, że mamy badania, które pokazują, że młodzi ludzie uczą się wtedy, kiedy czują się bezpiecznie w klasie, kiedy są w relacji z rówieśnikami, kiedy czują przynależność do grupy. Wówczas, nawet jeśli nie dostaniemy odpowiedzi na pytanie „czego potrzebujecie”, także jeśli nauczyciele nie powiedzą o tym, że chcą budować poczucie przynależności do zespołu klasowego i do szkoły, to my wiemy, że to i tak jest ważne.
Recepta na działanie społeczne dla NGO: Rzeczy, które się skalują, muszą być proste!
Pytany o to, co sprawiło, że Latarnik Wyborczy jest narzędziem tak szeroko stosowanym, Witkowski odpowiada:
Myślę, że rzeczy, które się udają w dużej skali, to są rzeczy proste. My wielokrotnie mierzyliśmy się z wyzwaniem uproszczenia naszych działań. Musimy chyba oprzeć się takiej pokusie, żeby to było jeszcze doskonalsze, jeszcze bardziej złożone, jeszcze bardziej zniuansowane, bo to szkodzi. A druga rzecz to jest ewidentnie ogrom pracy włożony w to narzędzie i w każdą rzecz, która jest sukcesem, po prostu chyba trzeba włożyć bardzo dużo pracy.
Dodajmy też, że tego typu narzędzia muszą być obiektywne, bo mogą mieć wpływ na społeczeństwo i ludzkie zachowanie w obliczu ważnych decyzji.
Z 80-, 90-osobowym zespołem CEO można stworzyć duże narzędzia, które mają istotny wpływ na to, jak wygląda świat społeczny wokół nas. Osoby działające w Centrum Edukacji Obywatelskiej w swojej codziennej pracy oczywiście wspierają technologie. To one pozwalają też prowadzić działania społeczne na większą skalę, bo o ile można zrobić szkolenie dla 5 szkół to rozmaite aplikacje pozwalają dotrzeć – z podobnym nakładem pracy – do o wiele większej liczby osób. Uwaga, niektóre narzędzia poza wersją darmową działają też w wersjach rozszerzonych – płatnych. Poza zdobyciem nowych umiejętności może to także opierać się na uwzględnieniu alternatywnych kosztów w budżecie dla opłacenia funkcji premium, ale najpierw warto je przetestować.
- YouTube – wszystkie nagrania CEO są publicznie dostępne.
- Platforma Kursów Internetowych – stworzona przez CEO do prowadzenia kursów dla nauczycieli.
- CRM (Customer Relationship Management) – system do rejestracji uczestników programów CEO i zbierania danych o nich.
- GetResponse – narzędzie do kampanii marketingowych i newsletterów, umożliwiające śledzenie konwersji i analizę wyników.
- Canva – narzędzie graficzne używane do tworzenia wizualnych materiałów zgodnych z identyfikacją wizualną organizacji.
- Google Analytics – używane do analizy ruchu na stronach internetowych.
- Zoom – platforma do wideokonferencji, wykorzystywana przez CEO od 2018 roku.
- ClickMeeting – narzędzie do prowadzenia szkoleń online.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o niektórych z tych narzędzi lub ich częściach, zajrzyj w linki na dole strony w sekcji Przeczytaj także!
Działania racjonalne – jak się uczyć na błędach dużych organizacji?
Jakie błędy popełniają organizacje, które chcą stworzyć coś nowego? Jednym z nich jest pośpiech, szczególnie w tworzeniu nowych narzędzi. Jeśli chcemy coś zrobić szybko, to w przyszłości może to spowodować wiele trudności. Kolejny błąd to brak precyzyjnych założeń. Skoro nie wiemy, czego chcemy, to wdrożenie narzędzia może skończyć się po prostu niesatysfakcjonującym wynikiem, nie mówiąc o tym, że będzie to generowało dodatkową pracę.
A jakie mogą być rady? Nasz rozmówca wskazuje, że warto korzystać z tych narzędzi, które już istnieją, nawet jeśli one nie odpowiadają w 150 % idealnie na nasze potrzeby. Tworzenie nowych narzędzi jest po prostu ogromnym wysiłkiem. W sferze marzeń najbardziej liczy się zawsze mały pierwszy krok. Wtedy możemy myśleć szeroko, daleko i ambitnie. Wtedy liczy się także odwaga do powiedzenia sobie, na czym nam zależy.
Drugi krok to zoperacjonalizowanie tej wizji, nawet jeżeli nie widzimy 37 kroków, które nas doprowadzą do tego idealnego świata, który sobie wymarzyliśmy, ale widzimy tylko pierwszy krok to warto go zrobić. Robimy pierwszy krok i rozglądamy się na boki: co robimy dalej i gdzie nas zaprowadzi krok drugi. I to się wiąże zwykle z niepewnością i wymaga trochę odwagi, ale warto! „Więc duża wizja, małe kroki” – podsumowuje prezes CEO. I dodaje, że jego ulubionym cytatem jest ten ze Svena Lindqvuista, który mówi: „nie wiedzy nam brakuje, lecz odwagi”.
Nagroda Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności Sektor 3.0 powstała, aby docenić organizacje, które potrafią skutecznie wykorzystać możliwości, jakie stwarza dynamiczny rozwój technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz powszechność Internetu. W dobie silnego rozwoju sztucznej inteligencji, sprawne poruszanie się w świecie technologii w istotny sposób wpływa na jej efektywność w działaniu, dlatego szukamy przykładów z branży, które pomogą wyznaczyć nowe standardy zaangażowania i pracy w trzecim sektorze. Nagroda to wsparcie finansowe w wysokości 40 000 złotych, które mogą przybliżyć organizację do osiągnięcia celu i wesprzeć jej projekty. To także ogólnopolska promocja laureatów. Przez ponad dekadę istnienia instytucji Nagrody nagrodzono organizacje, które do dziś z sukcesami realizują swoją misję i aktywnie wspierają swoje społeczności, będąc jednocześnie otwartymi na coraz większe możliwości nowych technologii w ich działaniach. Organizacje nagrodzone w poprzednich edycjach znajdziesz TUTAJ.
Przeczytaj rozmowy z Laureatami ubiegłych edycji Nagrody:
- O łączeniu, celach i budowaniu dialogów. Stowarzyszenie mali bracia Ubogich
- Prawda leży w fact-checkingu. Stowarzyszenie Demagog mówi: „Sprawdzam!”
Przeczytaj także
- Podcast (YT): O newsletterach, skrzynkach i relacjach z odbiorcami
- Wideo: Narzędzia AI w Canva. Sztuczna inteligencja w świecie grafiki
- Link niespodzianka: Dokąd prowadzi? Kliknij i się przekonaj!
Jędrzej Witkowski: prezes Zarządu CEO. Z organizacją związany od 2005 roku, od 2018 jest jej prezesem. Ekspert edukacyjny, z wykształcenia doktor socjologii (Uniwersytet SWPS) i politolog (Uniwersytet Warszawski). Zajmuje się m.in. rozwojem kompetencji przyszłości, strategiami wprowadzania oddolnych zmian w szkołach oraz edukacją obywatelską i edukacją o polityce. Autor publikacji naukowych i ekspertyz, a także publikacji metodycznych i przewodników dla nauczycieli oraz dyrekcji szkół. Inicjator i twórca programów edukacyjnych i programów doskonalenia dla placówek oświatowych.