W organizacjach pozarządowych mamy dostęp do wielu ważnych danych, jednak prezentowanie ich w formie tabeli nie zawsze wystarcza. Gdy liczby ubierzemy w czytelne wizualizacje, dodamy użyteczny kontekst i szczyptę emocji, mogą stać się opowieścią, która trafia do serc i głów. W tym artykule zobaczysz, jak storytelling danych wspiera komunikację NGO, buduje zrozumienie i wzmacnia przekaz, także wtedy, gdy temat jest wyjątkowo trudny. Przykłady i inspiracje są wynikiem pracy wolontariuszek i wolontariuszy, którzy wzięli udział w projekcie #BI_NGO dla Fundacji Gajusz.
Chcę Ci pokazać ważne dane:
To liczba noworodków pozostawianych przez rodziców w szpitalach w całej Polsce (nie ze względów zdrowotnych).
Spójrz na tabelę i zastanów się, czy zauważasz jakieś trendy, zależności. Jakie wnioski płyną z tych danych?
Być może w tym momencie myślisz: Halo, jesteśmy w internecie, kto ma czas i chęć na takie analizy podczas czytania artykułu?
Dobrze Cię rozumiem. 🙂
Spójrz zatem na grafikę, przedstawiającą te same dane (a nawet więcej danych):
Autorka: Weronika Rochatka, link do wersji online
To właśnie różnica, jaką w komunikacji liczb i „nudnych” statystyk robi wizualizacja danych.
Wizualizacja danych może wzbogacić przekaz wielu organizacji społecznych – również Twojej. W NGO-sach mamy przecież do obwieszczenia światu ogrom ważnych, ciekawych danych, które pokazują kontekst naszych działań. Kłopot w tym, że gdy pokażemy je w formie zwykłej tabeli, możemy nie dotrzeć z komunikatem tak szeroko i skutecznie, jak byśmy tego chcieli.
Tabele są świetnym punktem wyjścia do analiz, jednak rzadko wywołują emocje. To dopiero ubranie danych w narrację i ich wizualizacja sprawia, że liczby ożywają – nawet w oczach i sercach osób, które za danymi nie przepadają (a takich jest całkiem sporo wśród Twoich darczyńców, partnerów i obserwujących).
Jak zatem pokazywać dane naszym odbiorcom tak, aby nie stracić ich uwagi? W tym artykule pokażę Ci, w jaki sposób storytelling danych wspiera komunikację Fundacji Gajusz, organizacji zajmującej się pomocą dzieciom wychowującym się poza rodziną biologiczną oraz nieuleczalnie i ciężko chorym.
Czym jest storytelling danych?
Mówiąc najprościej: to opowiadanie o danych w taki sposób, aby zainteresować i zaciekawić odbiorców. Data storytelling opiera się na wizualizacjach, analogiach i przystępnej narracji. To forma komunikacji, w której ułatwiamy naszemu odbiorcy skonsumowanie informacji liczbowych. To przeciwieństwo przytłaczania odbiorcy suchymi informacjami bez kontekstu.
Nie ma jednego przepisu na storytelling danych. Poniżej zobaczysz, na ile różnych sposobów można podejść do wizualizacji danych o opuszczonych noworodkach.
#BI_NGO! (czyli Business Intelligence dla NGO)
Wszystkie grafiki, które widzisz w tym artykule, powstały w ramach projektu #BI_NGO – wolontariatu, który łączy miłośników danych z organizacjami społecznymi, które potrzebują wsparcia w ich analizie i wizualizacji.
Projekt urodził się przypadkiem. Aleksandra Marciniak z Fundacji Gajusz napisała do mnie z pytaniem: „Klaudia, czy te dane o noworodkach z załącznika da się jakoś ciekawiej pokazać?” (chodzi o tabelę z początku artykułu). Od razu pojawiły mi się w głowie pomysły, ale pomyślałam, że może warto zorganizować większy projekt wolontariacki, bazując na tych statystykach? Szczególnie że dane o noworodkach pozostawianych w szpitalach nie są publicznie dostępne – Fundacja Gajusz występuje o nie co roku do Ministerstwa Zdrowia.
W efekcie tej rozmowy powstało #BI_NGO, a Fundacja Gajusz otrzymała aż 66 wizualizacji danych, które pomagają zakomunikować „przeciętnemu Kowalskiemu lub Kowalskiej”, jak duża jest skala opuszczeń noworodków tuż po urodzeniu.
Wybrane prace wolontariuszy i wolontariuszek (i praktyczne wskazówki nt. wizualizacji danych dla Ciebie)
Za każdym razem, gdy myjesz zęby – Agata
Czy wiesz, że można opowiedzieć o danych bez użycia liczb, za to stosując kreatywne, zapadające w pamięć analogie? Tak właśnie zrobiła Agata, która porównała częstotliwość pozostawiania noworodków w szpitalach do… częstotliwości mycia zębów.
Inspiracja dla Ciebie: Tam, gdzie to możliwe, szukaj nieoczywistych, życiowych porównań – aby zwiększyć szanse na to, że każdy odbiorca zrozumie Twoje liczby, niezależnie od tego, czy lubi się z danymi, czy nie. Łatwiej zapamiętać informację o codziennym myciu zębów niż abstrakcyjną liczbę 627.
Co 14 godzin – Ela
Łatwiej zapamiętać, że coś się działo co 14 godzin, niż że miało miejsce 627 razy w ciągu roku, prawda?
Inspiracja dla Ciebie: Gdy prezentujesz dane, zastanów się, czy można je odnieść do upływu czasu (sekund, minut, godzin, dni, lat). Czas to „waluta” znana wszystkim ludziom.
Dane plus demografia – Karolina
Liczy się nie tylko to, ile noworodków nie wraca do domu z rodzicami. Równie ważne jest sprawdzenie, jak te liczby mają się do całkowitej liczby urodzeń – tak jak na poniższym wykresie Karoliny:
Jest to ważne również przy analizie danych geograficznych, tak aby uwzględnić różnice w wielkości populacji poszczególnych województw:
Autorka: Karolina Stasiarczyk, wersja online prezentacji
Inspiracja dla Ciebie: Jeśli to możliwe, pokazuj nie tylko dane absolutne, ale też względne (czyli zazwyczaj procenty, które pokazują, jakiego odsetka populacji dotyczy dany problem).
Alternatywa dla procentów: 1 na ile noworodków? – Gosia
Dane procentowe można zakomunikować jeszcze inaczej.
Gosia, zamiast pisać, że 0,18% wszystkich noworodków zostało opuszczonych w latach 2007-2023, obliczyła, że było to średnio 1 na 542 dzieci.
Inspiracja dla Ciebie: Gdy komunikujesz procenty, zastanów się, czy można to powiedzieć inaczej. Zamiast 66% – 2 na 3 osoby. Zamiast 4% wolontariuszy – 1 na 25 wolontariuszy. Ta forma komunikacji do niektórych trafia skuteczniej niż procenty.
Wybierzmy to, co nas interesuje – Weronika
Weronika przygotowała interaktywną grafikę, na której każdy z nas może wyklikać to, co go/ją najbardziej interesuje. Tę pracę znasz już z początku artykułu:
Autorka: Weronika Rochatka, link do wersji online
Inspiracja dla Ciebie: Jeśli chcesz, aby odbiorcy sami decydowali o tym, co chcą zobaczyć w danych, rozważ stworzenie widoku z filtrami. Powyższa grafika powstała w PowerBI, ale interaktywne wykresy stworzysz również w bezpłatnych programach takich jak Looker Studio czy Flourish, o których więcej przeczytasz tutaj.
Nie ma dzieci, są ludzie – Małgorzata
A gdyby tak pokazać trudne dane w nieoczywistej odsłonie? Małgorzata, którą wyróżniliśmy w kategorii „Mistrzyni efektu WOW” (za chwilę zobaczysz dlaczego), zdecydowała się na współgrającą z tematem oprawę graficzną:
Autorka: Małgorzata Stencel, link do grafiki
Inspiracja dla Ciebie: Eksperymentuj! Wizualizacja danych to obszar, w który warto czasami zaangażować kreatywne dusze i grafików z Twojej organizacji. 🙂 Jeden zbiór danych można pokazać na nieskończenie wiele sposobów i każdy z nich może spełniać inną funkcję.
Masz apetyt na więcej wykresów?
Jeśli powyższe wizualizacje przypadły Ci do gustu, sprawdź inne prace wolontariuszy i wolontariuszek, które powstały w ramach #BI_NGO. Linki do poszczególnych wizualizacji znajdziesz w tym artykule, a wideo-omówienie najciekawszych prac obejrzysz tutaj:
Co zyskała Fundacja Gajusz dzięki BI_NGO i analizie danych?
I tutaj oddam głos Aleksandrze Marciniak, rzeczniczce prasowej Fundacji Gajusz, która oceniała wizualizacje wolontariuszy i od kilku miesięcy korzysta z efektów ich pracy:
Rocznie organizuję kilkanaście akcji informacyjnych dot. dzieci wychowujących się poza rodziną biologiczną, nie tylko noworodków. Powstają z tego dziesiątki publikacji – w prasie, radiu, TV, mediach społecznościowych. Opieramy się głównie na opowiadaniu historii podopiecznych, by jak najprościej zobrazować problem. Ale zawsze dokładamy kawałek informacyjno-edukacyjny i tu liczby są bardzo ważnym elementem komunikacji.
Dlatego działania Klaudii Stano i wolontariuszy-analityków stały się dla nas bezcennym, bo bardzo konkretnym wsparciem. Właśnie tworzymy raport podsumowujący działalność Fundacji Gajusz w 2024 r., który zawiera mnóstwo liczb. Dzięki BI_NGO będzie ich nie tylko więcej, ale zostaną także wspaniale zwizualizowane.
Lada moment powinniśmy dostać od Ministerstwa Zdrowia dane o liczbie opuszczonych noworodków w 2024 r. Wolontariusze wyrazili chęć (nawet entuzjazm!), by aktualizować swoje prace. A to będzie bezcennym wsparciem kampanii, którą planujemy na jesień.
Taka pomoc wzmacnia nasz potencjał komunikacyjny i jest ważnym elementem profesjonalizacji działań fundacji. Budujemy wizerunek organizacji eksperckiej, wzmacniamy naszą markę – także dzięki wolontariatowi kompetencji. Pozwala to zaoszczędzić pieniądze konieczne przy zatrudnianiu specjalistów. To ważne, bo większość przychodów chcemy przeznaczać na bezpośrednią pomoc podopiecznym.
Moja rada dla pracowników NGO: nie bójmy się prosić o pomoc. Być może nie od razu znajdą się chętni. Ale jak nie poprosisz, to z pewnością się nie wydarzy.
Win-win: korzyści dla wolontariuszy i wolontariuszek analizujących dane
Z jakiego powodu aż 66 miłośników danych zdecydowało się pomóc fundacji?
Wolontariusze deklarowali, że dzięki udziałowi w projekcie mogli się z jednej strony wiele nauczyć (np. wypróbować nowe narzędzia, techniki), a z drugiej – czuli satysfakcję, że ich analizy mają sens i służą wyższemu celowi.
Wielu wolontariuszy poprzez #BI_NGO wzbogaciło również swoje portfolio (co liczyło się przede wszystkim dla początkujących analityków danych i osób w trakcie przebranżowienia).
Okazało się, że wśród miłośników Excela i tabelek znajduje się wiele osób, które swoimi kompetencjami z chęcią wesprą organizację pozarządową.
To może… #BI_NGO w Twoim NGO?
Jeśli na dysku Twojej organizacji lub w raportach statystycznych kurzą się dane, które warto pokazać światu w formie innej niż zwykła tabela, napisz do mnie: klaudia.stano@jezykdanych.pl – może kolejne #BI_NGO zorganizujemy wspólnie?
Inne teksty, które Cię zainteresują: