Najnowsze badanie MIT wskazuje, że intensywne korzystanie z ChatGPT może obniżać zaangażowanie mózgu, pogarszać zapamiętywanie i poczucie własności tekstu, co jest szczególnie istotne w kontekście edukacji i rozwoju poznawczego. Badacze ostrzegają, że narzędzia AI powinny być wykorzystywane świadomie, z zachowaniem umiaru, zwłaszcza przez młodszych użytkowników.
Wprowadzenie do badania MIT
Co dzieje się z naszym mózgiem, gdy piszemy z pomocą AI?
The Massachusetts Institute of Technology (MIT) przeprowadził pierwsze badanie aktywności mózgu użytkowników ChatGPT i opublikował wyniki, które wywołały – mogłabym napisać „duże zainteresowanie oraz debatę”, ale tak naprawdę w wielu kręgach po prostu przerażenie.
Uwaga! Badanie jest tak naprawdę niewielkie: obejmowało niewielką grupę (54 osoby, głównie studentów) i nie było jeszcze poddane pełnej recenzji naukowej. Sama jego autorka, dr Nataliya Kosmyna, podkreśla, że rezultaty nie dowodzą nieodwracalnego „ogłupiania”, ale pokazują rzeczywiste ryzyko związane z nadużywaniem AI w edukacji i rozwijającym się mózgiem.
ChatGPT a aktywność mózgu
Badacze z MIT mierzą, jak AI wpływa na koncentrację i pamięć
MIT Media Lab poświęca z resztą ostatnio – i chyba bardzo dobrze – znaczące zasoby na badanie różnych skutków działania narzędzi generatywnej sztucznej inteligencji. Badania z początku tego roku wykazały na przykład, że im więcej czasu użytkownicy spędzają na rozmowach z ChatGPT, tym bardziej czują się samotni.
Jak wyglądało badanie?
Trzy grupy, trzy metody pisania – i 32 obszary mózgu pod lupą EEG
Tym razem – w przypadku badania wpływu kognitywnego korzystania z chatu – przeprowadzono je na osobach w wieku 18–39 lat z okolic Bostonu, gdzie mieści się siedziba uczelni. Uczestników podzielono losowo na trzy grupy, z których każda miała napisać trzy eseje (każdy po 20 minut) przy użyciu różnych metod:
- grupa pierwsza pisała z pomocą ChatGPT,
- grupa druga korzystała z wyszukiwarki Google,
- grupa trzecia pisała wyłącznie samodzielnie, bez żadnej pomocy.
Podczas pisania uczestnicy mieli na głowach założone urządzenia EEG (czyli encefalografy), które monitorowały aktywność mózgu w 32 różnych obszarach. Po napisaniu esejów badani zostali poproszeni o przepisanie jednego z wcześniej napisanych tekstów, ale tym razem na odwrót: użytkownicy ChatGPT mieli napisać bez AI, a ci, którzy wcześniej pisali samodzielnie, mogli skorzystać z ChatGPT. Pozwoliło to zbadać wpływ wcześniejszego korzystania z AI na późniejszą zdolność do samodzielnej pracy.
Jak korzystać z AI, żeby nie stracić głowy (ani mózgu)? 8 mądrych zasad
Co odkryto?
Użytkownicy ChatGPT wykazują niższą aktywność mózgową i słabsze wyniki poznawcze.
Wyniki – niezbyt zaskakujące – chyba, że w rozmachu. Wskazały, że użytkownicy ChatGPT wykazywali najniższą aktywność mózgu i najsłabszą łączność neuronową, zwłaszcza w pasmach odpowiadających za kreatywność, pamięć roboczą i krytyczne myślenie. Ponadto ich eseje były oceniane jako pozbawione indywidualnej głębi i osobistego wkładu.
Najważniejsze wnioski z badania MIT
Od długofalowych skutków po utratę poczucia własności treści
Zebrałam dla was najważniejsze wnioski z badania MIT:
- Obniżenie aktywności mózgu: u osób korzystających z ChatGPT podczas pisania esejów zauważono istotny spadek aktywności mózgu, szczególnie w obszarach odpowiadających za uwagę, pamięć i planowanie. Zjawisko było mierzone przy pomocy EEG oraz zaawansowanych analiz przepływu informacji pomiędzy regionami mózgu.
- Gorsze wyniki na kilku poziomach: użytkownicy ChatGPT uzyskali najsłabsze rezultaty pod względem zaangażowania mózgowego, pamięci oraz jakości i oryginalności tekstów. W testach pamięciowych aż 83% nie było w stanie przypomnieć sobie, co napisało, podczas gdy w grupach korzystających z Google lub pracujących „z głowy” odsetek ten wynosił około 10%.
- Zmiana poczucia własności treści: osoby pracujące z ChatGPT deklarowały mniejsze poczucie własności i satysfakcji z napisanego tekstu — częściej po prostu kopiowały wyniki bez głębszej edycji lub refleksji.
- Długofalowe skutki: u osób, które przez kilka miesięcy korzystały wyłącznie z ChatGPT, po przejściu na pisanie „bez narzędzi”, aktywność mózgu i wyniki były jeszcze gorsze, niż na początku, co sugeruje powstanie „długu poznawczego” i potencjalnych trudności w powrocie do samodzielnej pracy intelektualnej.
- Porównanie z innymi narzędziami: grupa wyszukiwarkowa („Google Search”) wykazywała lepszą aktywność mózgu i wyniki niż użytkownicy AI, co tłumaczy się koniecznością samodzielnego wyboru, oceny i syntezy informacji podczas korzystania z wyszukiwarek.
Dług poznawczy – nowy koszt pracy z AI?
Czy intensywne korzystanie z ChatGPT może osłabiać zdolności intelektualne?
Główne wnioski z badania MIT na temat wpływu ChatGPT na mózg oprócz powyższych to takie, że używanie tego narzędzia może prowadzić do „długu poznawczego”, czyli zmniejszenia zdolności do samodzielnej pracy intelektualnej po dłuższym korzystaniu z AI.
Powrót do tradycyjnego pisania bez wsparcia AI był dla tych osób trudniejszy ze względu na obniżoną aktywność neuronalną i poznawczą. Natomiast grupa korzystająca z Google wykazywała większe zaangażowanie mózgu, ponieważ musieli selekcjonować informacje i samodzielnie je przetwarzać. Osoby piszące bez żadnej pomocy osiągały najwyższe wyniki aktywności mózgowej i mieli lepszą pamięć własnych prac.
Co z tego wynika dla nas?
Jak korzystać z AI mądrze – bez oddawania mu własnego myślenia
Wszystko to, co opisywałam już w swoim poprzednim tekście: musimy pamiętać, żeby AI nie było głównym dostarczycielem treści. Najpierw powinniśmy wykonać naszą pracę: napisać mu/jej instrukcję, nasze wnioski, przeczytać zawartość linków, które nam podsunie, a pracować z chatem (czy innym narzędziem AI) już na zasadzie „postprodukcji” albo dialogicznej.
Musimy też pamiętać, jak bardzo to narzędzie się myli i że naprawdę nie jest „inteligencją” – i nie zdawać się na nie. I ponad wszystko: wkładać wysiłek i zaangażowanie i – jak to mówiła na Festiwalu Sektor 3.0 psycholożka Marta Niedźwiecka – ćwiczyć mięsień krytycznego myślenia.
Gdzie przeczytać więcej?
Linki do źródeł i komentarzy ekspertów o badaniu MIT
Jeśli poszukujecie bardziej złożonych opracowań eksperymentu z MIT, polecamy te linki:
- Nature: opis badania wraz z krytycznym komentarzem naukowców
- Time Magazine: obszerne omówienie metod i wniosków oraz wywiad z prowadzącą badanie
- Oficjalna strona MIT Media Lab z opisem projektu oraz wynikami eksperymentu
- Scientific American i Mashable: popularyzatorskie, ale rzetelne podsumowania badania i jego skutków.
Rozpocznij bezpłatny kurs Odpowiedzialna sztuczna inteligencja – założenia i praktyki
