Czy wszystkiego da się nauczyć online?

Czy wszystkiego da się nauczyć online? Tak… ale nie zawsze ma to sens. Chociaż, jeżeli popatrzymy na ostatniebadania rynku, to widać, że rozwiązania cyfrowe zaczynają dominować i są na nie przeznaczane coraz większe środki. Użytkownicy domagają się umożliwienia im nauki zdalnej, a firmy szybko zmieniają swoje strategie szkoleniowe i inwestują w nowe technologie. Nie zawsze jednak bywa tak różowo.
Przez wiele lat uczestniczyłem w dyskusjach, w których starałem się przekonać drugą stronę do edukacji online. Często spotykałem się ze stwierdzeniami typu „tego nie da się nauczyć online”, „e-learning nie nadaje się do tego tematu”, „szkolenia online są dużo mniej efektywne od zajęć w sali szkoleniowej. Zakładam, że w wielu przypadkach takie opnie wynikały ze złych doświadczeń lub braku wiedzy na temat nowoczesnych formatów edukacyjnych. W tym artykule postaram się zburzyć te mity.

E-learning, czyli co?

Rozmowę o e-learningu najlepiej zacząć od jego definicji, która bardzo często jest nieprawidłowa lub niepełna. E-learning ma długą tradycję i cały czas się rozwija, natomiast w świadomości wielu osób nadal kojarzony jest z webinarami, nagraniami wideo lub asynchronicznymi szkoleniami online udostępnianych na platformie e-learningowej. Edukacja online to jednak dużo bogatszy ekosystem, z którego jestem przekonany, wielu z Was, może nawet nieświadomie, korzysta na co dzień. Jane Hart co roku przeprowadza badanie, które ma na celu wyłonienie najpopularniejszych narzędzi wykorzystywanych w edukacji. Bazuje ono na ankiecie wypełnianej przez ludzi na całym świecie, w której należy wskazać 10 konkretnych narzędzi, platform, serwisów wykorzystywanych przez nas w edukacji i zaznaczyć czy używamy ich w pracy, szkole, czy dla własnego rozwoju. Rezultatem jest lista zawierająca 100 najpopularniejszych odpowiedzi. Pewnie zastanawiacie się co znajduje się na podium? YouTube, Google Search i..Powerpoint, czyli narzędzia i serwisy, które zostały stworzone niekoniecznie z myślą o edukacji. Jane dzieli te technologie na cztery różne, ale uzupełniające się kategorie: 

• nauczanie formalne
• nauczanie nieformalne
• nauczanie społecznościowe

W każdej z tych grup mamy kolejne podgrupy zawierające konkretne rozwiązania. To, co jest ważne i o czym pisałem w jednym z moich poprzednich wpisów to ekosystem szkoleniowy, który tworzą. E-learning to nie tylko narzędzia, ale także różne formaty i metody szkoleniowe, które się przenikają i uzupełniają. Obejmuje zarówno proste instrukcje i ebooki jak i skomplikowane symulacje w VR i systemy personalizujące proces nauki wspierane sztuczną inteligencją. Kluczowy jest jednak człowiek. Bez odpowiedniej wiedzy, w jaki sposób efektywnie wykorzystywać różne technologie, nie stworzymy szkolenia czy programu, który przyniesie realne korzyści. Dlatego myślmy o nim szeroko, nie skupiając się wyłącznie na naszych doświadczeniach.

Czy E-learning jest efektywny?

Przejdźmy teraz do pierwszego mitu dotyczącego efektywności e-learningu. W Polsce przez wiele lat pokutowało początkowe zachłyśnięcie się szkoleniami online, które powstawały jak grzyby po deszczu w ramach pierwszych unijnych dofinansowań. Mnóstwo osób i firm wykorzystując proste narzędzia authoringowe zaczęło tworzyć i sprzedawać proste „szkolenia” e-learningowe. Ich jakość i efekty były niskie, co zraziło wiele osób do tego formatu. Z czasem sytuacja się polepszyła i klienci zaczęli zwracać uwagę na jakość. Nadal jednak brakuje na naszym rynku świadomości na temat efektywności e-learningu. Większość osób, które o to pytamy (niezależnie czy są uczestnikami czy organizatorami) odpowie nam, że świetnie się sprawdza przy szkoleniach procesowych, albo czysto wiedzowych. Natomiast przy szkoleniach miękkich, menedżerskich czy zespołowych zajęcia w sali są niezastąpione. Badania jednak wskazują coś zupełnie innego. Musimy tylko pamiętać o szerokiej definicji, którą przedstawiłem powyżej.

Will Thalheimer,Patti Shankczy Mirjam Neelen od wielu lat zajmują się propagowaniem wiedzy na temat efektywnego nauczania online i obalaniem mitów. Czasami nawet ogłaszają konkursy, zachęcające ludzi do poszukiwania prawdy. Dzięki nim nie musimy spędzać dni czy godzin na czytaniu obszernych badań, tylko skupić się na meritum i odpowiednim wdrożeniem ich głównych wniosków. W temacie efektywności Thalheimer przygotował podsumowanie badań, porównujących efektywność szkoleń stacjonarnych i online’owych. Jakie są rezultaty?

1. Jeśli optymalnie wykorzystamy potencjał obu formatów, e-learning jest efektywniejszy.
2. Kluczowy nie jest format, a metoda szkoleniowa.
3. Najlepsze rezultaty szkoleniowe osiąga się mieszając oba formaty (blended learning).

Podsumowując, problemem e-learning’u nie jest efektywność tylko brak wiedzy jak wykorzystać optymalnie jego potencjał. Jeżeli się to uda, nie ma lepszego sposobu na budowanie nowych kompetencji i to niezależnie od rynku, stanowiska, doświadczenia, czy tematu.

Czy E-learning sprawdzi się w każdym temacie szkoleniowym?

Kolejny mit dotyczy tematów szkoleniowych, których „nie da się” efektywnie przekazać e-learningowo. Główne zarzuty dotyczą braku kontaktu z drugim człowiekiem, interakcji, czy możliwości praktycznego sprawdzenia posiadanych lub zdobywanych kompetencji. Byłoby to prawdą, gdybyśmy ograniczyli e-learning jedynie do webinarów lub asynchronicznych szkoleń udostępnianych na platformie e-learningowej. Technologie poszły jednak mocno do przodu, umożliwiając nam budowanie zaangażowania i interakcji jak nigdy przedtem.

Symulacje VR, gry edukacyjne, portale społecznościowe, czy chatboty, pozwalają nie tylko przekazywać wiedzę, ale także sprawdzać ją w praktyce, w dowolnym miejscu i o dowolnej porze. Jakiś czas temu poleca. Jest to jednak dopiero wierzchołek góry lodowej. Nowoczesne środowiska społecznościowe umożliwiają immersję niemożliwą do osiągnięcia w sali szkoleniowej i ćwiczenia zarówno indywidualne jak i grupowe. PwC ostatnio opublikowało wyniki bardzo ciekawego badania porównującego szkolenia stacjonarne, z prostymi szkoleniami online i szkoleniami w wirtualnej rzeczywistości. Wnioski? Okazuje się, że szkolenia VR:

• umożliwiają dużo szybsze zdobycie wiedzy;
• powodują wzrost pewności siebie u uczestników;
• wywołują dużo większe skupienie i utożsamianie się z przedstawionym zagadnieniem;
• przy odpowiedniej skali okazują się najtańszym formatem szkoleniowym, mimo dużych inwestycji początkowych.

To od nas zależy wybranie odpowiedniego formatu. W jednym miejscu wystarczy prosta wideo-instrukcja albo webinar, w innym szkolenie e-learningowe albo stacjonarne,  a jeszcze innym szkolenie w VR. Nie zawsze najdroższy lub najbardziej interaktywny znaczy najlepszy. Szkolenie stacjonarne i online świetnie się uzupełniają, a ich efektywność zależy od projektantów/trenerów a nie formatu.

W jaki sposób efektywnie uczyć się online?

Trzeba jednak brać pod uwagę, że e-learning wymaga przygotowania także od uczestników. Przy formatach asynchronicznych, gdzie nie mamy ciągłego kontaktu z innymi osobami czy trenerem, dużo trudniej o motywację i skupienie. Dlatego trzeba odpowiednio przygotować zarówno nasz grafik zajęć, środowisko nauki, a także dbać o prawidłowy przebieg nauki i przerwy. Na platformie edX pojawił się ostatnio bardzo krótki, ale super praktyczny, kurs dotyczący efektywnej nauki online. Zawiera on wskazówki, narzędzia i materiały, które możemy wykorzystać, aby:

• wyciągnąć jak najwięcej z zajęć online;
• zmniejszyć problemy z koncentracją;
• znaleźć czas na naukę i zadania;
• stworzyć idealne środowisko do nauki.

Kurs jest darmowy, a do końca sierpnia wykorzystując kod podany na stronie, możemy też zdobyć za darmo oficjalny certyfikat. Gorąco polecam i zachęcam do budowania swoich kompetencji online!